Skip to content

GoodRead

  • in GoodRead
  • 3 min read

Homo Deus

Đây là cuốn sách thứ hai với cùng chủ đề, tiếp nối cuốn Sapiens đã quá nổi tiếng của Harari. Có lẽ với cái bóng quá lớn đó, cuốn thứ hai này không nổi trội lắm.

Và sau khi đọc thì mình cũng hiểu một phần lý do, không phải vì nó không hay, mà cảm tưởng như nó hơi...dài. Harari dành ra nửa cuốn để nói lại những điều đã nói trong Sapiens. Nhưng bởi nó tóm gọn, thành thử nội dung nếu chỉ đọc mỗi cuốn này thì có thể coi là thú vị, nhưng nếu đã đọc Sapiens thì thấy có phần nhát gừng.

Mặc dù vậy, phần đầu Harari trình bày một ý kiến mà mình vô cùng tâm đắc, xin trích trong hình dưới. Nhiều người cứ mãi thắc mắc học lịch sử để làm gì, trong đó có mình, thì có thể sau khi đọc những dòng này có suy nghĩ khác. Không phải trước đó mình không thích, không tìm hiểu, không quan tâm rồi nay thích, tìm hiểu, quan tâm tới những câu chuyện trong quá khứ. Mà là trước nay ta có thích, có tìm hiểu, rất quan tâm nhưng ta không giải thích được cái sự hiếu kỳ đó.

Lướt qua những trang sử dài về nhân loại, tôn giáo, chính trị, nhà nước, công ty... mà Harari đã nói rất kỹ ở Sapiens, Homo Deus đề cập tới những góc nhìn mới về tương lai trong vài ba thập kỷ tới, xa hơn chút là thế kỷ tới.

Con người hiện đại chúng ta, từ động cơ hơi nước tới nay chỉ mấy trăm năm, so với lịch sử cả vạn năm của loài người và nhiều hơn nữa thời gian của trái đất, thì chỉ như hạt cát trên sa mạc. Liệu chính chúng ta có tiến hóa thêm như Darwin đã phát biểu không? Nó sẽ diễn ra tự nhiên theo thuyết tiến hóa hay chính chúng ta tự ghép mô, chip, cơ giới hóa bản thân để tăng sức mạnh, và có khả năng nào, chúng ta nghiên cứu ra thuốc bất tử và trở thành Chúa hay Allah trong kinh thánh hay không? Chúa hứa rằng sẽ đưa ta về vườn địa đàng vào kiếp sau, còn các nhà khoa học tương lai mở ra thiên đường ngay trong kiếp này và chính tại nơi chúng ta ở. Cách mạng ở những thập kỷ tới là cách mạng "nâng cấp" thay vì "khắc phục".

Harari cũng nhắc tới một vài nghiên cứu tâm lý tại Harvard thường chỉ lấy mẫu nghiên cứu trong vài chục ngàn người là sinh viên tâm lý tại đó, mà bỏ qua mẫu lớn ở Á, Phi, rồi lấy đó kết luận phổ tâm lý con người có chuẩn xác hay không. Việc coi tâm lý con người, suy cho cùng, là những phản ứng sinh hóa tế bào, hoàn toàn có thể tái hiện bằng thuật toán thông qua một vài, hay dù vài ngàn thí nghiệm thì có thực sự phổ quát.

Dữ liệu lớn đã phát triển mạnh mẽ và tự thân nó dần trở thành "tôn giáo dữ liệu". Người ta làm gì cũng yêu cầu dữ liệu chứng minh, và từ dữ liệu, Google hay Facebook biết tôi thích gì hơn cả chính tôi nữa. Liệu rằng, trong tương lai, chúng ta sẽ thờ Thần dữ liệu thay vì Đấng sáng tạo. Liệu, một mô hình nhà nước tương lai đang hình thành tại Trung Quốc bởi chính sách dữ liệu của họ thay vì sự tôn sùng quyền cá nhân tại Mỹ và phương Tây. Vậy là, tới năm 2050, không phải mỗi công dân đều được bầu cử và ứng cử, mà chỉ có những công dân có điểm "tín dụng xã hội" cao hơn 50 (hoặc xếp loại B chả hạn) mới được bỏ phiếu. Liệu rằng xã hội kiểu mẫu sẽ như Tập Chủ tịch nói, nơi mà "người giữ chữ tín luôn làm được mọi việc một cách thuận lợi và an toàn, còn những kẻ bất tín sẽ không thể di chuyển được dù chỉ một bước".

Bá tước Monte Cristo

Cuộc đời, sự nghiệp trả thù của Monte Cristo (tên thật là Edmond Dantès), được kể lại qua lời văn của Dumas, chỉ gói gọn trong mấy trăm trang sách, mang hơi hướng huyền thoại và siêu thực. Cuối cùng, sự trả thù rồi sẽ chả đi tới đâu mà chỉ sự tha thứ mới làm chính ta thanh thản.

Dantès là một thủy thủ xuất sắc, trong cái thời đại mà châu Âu đi khai thác thuộc địa, dần dần trở thành thuyền phó, xuất sắc đưa tàu và hàng trở về trong chuyến đi mà thuyền trưởng của anh đã qua đời trên biển. Trước lúc ra đi, thuyền trưởng nhờ anh gửi lá thư cho Napoléon Bonaparte, sau đó Bonaparte nhờ anh gửi thư cho thân tín của mình tại Paris. Trong giờ phút sung sướng vì sắp lấy vợ, anh bị bắt do viên kế toán tàu báo cáo chính quyền mới tội thông đồng với Hoàng đế phản loạn. Anh bị tống vào tù và bị vu oan đủ đường.

Dantès bị nhốt vào tù với một mục sư điên, người cứ mãi luyên thuyên về của cải ngoài biển của ông ta. Sau khi chạm mặt, mục sư cho biết ông giả điên và rằng, kho báu là có thật. Mục sư nhận anh làm học trò và dạy anh tri thức quý giá. Ròng rã hơn 10 năm trời, anh và mục sư bàn cách vượt ngục nhưng nó đã không thể xảy ra, mục sư chết trước đó. Thông qua lối đi bí mật được đào giữa hai phòng giam, anh tráo bản thân mình với xác của mục sư và thuận lợi ra ngoài khi cai ngục dọn thi thể. Anh bị vứt xuống hồ nhưng rồi đã thoát được.

Anh tìm đến đảo Monte Cristo theo lời mục sư, và quả thực ở đây có kho tàng. Dantès giờ đây đã thành Bá tước Monte Cristo. Anh trở về, báo ơn và trả thù những kẻ đã bức hại anh. Trừ người phụ nữ mà anh suýt cưới, giờ đã là vợ của kẻ báo án anh.

Mình không thích cốt truyện lắm. Nó siêu thực và làm cho mình cảm thấy, nếu bị bất công thì cứ đi tìm kho tàng và rồi ta sẽ sức mạnh để trả thù. Có lẽ trong cái thời của Dumas, truyện như vậy được mọi người yêu mến. Nhưng mình, không thấy rằng nó đáng là điều để tâm đắc.

Sapiens

Đây là lần thứ hai mình đọc cuốn sách này, với một tâm thế khác hoàn toàn so với lần đầu. Một tâm thế đọc như là đang nghiên cứu một tài liệu khoa học, chứ không đơn thuần là đọc một cuốn sách nữa. Vì vậy, mình tốn nhiều thời gian hơn, cho cả việc đọc và viết những dòng nhìn lại nội dung này.

Tác giả cuốn sách là một nhà nghiên cứu lịch sử người Israel, hiện đang là giáo sư Sử học tại Đại học Hebew. Đoạn giới thiệu về ông trong sách bản tiếng Việt rất ngắn, mình đã tìm hiểu và đọc thêm trên wikipedia và website của ông. Có lẽ vì nhạy cảm, nên ấn bản Việt Nam đã không đề cập rằng ông là một người đồng tính, đã kết hôn với người đại diện và cũng là cộng sự của mình tại Canada. Thông tin trên website của ông chủ yếu là quảng bá sách và quỹ Sapienship của ông.

Cuốn sách viết công phu và tỉ mỉ, số lượng trích dẫn nhiều đáng kinh ngạc. Lượng tri thức cung cấp trong sách đồ sộ nhưng khá gần gũi và dễ hiểu, trải dài nhiều vấn đề: sự tiến hóa của con người từ loài vượn (theo thuyết tiến hóa tổng hợp), nông nghiệp và công nghiệp đã nâng tầm sức mạnh của con người trong thế giới vật chất ra sao, trật tự xã hội hình thành trên những ảo tưởng liên chủ quan như thế nào, chủ nghĩa tư bản, cộng sản, đế quốc đã hình thành và thay đổi thế giới bằng cách nào, Chúa hay đức Phật, hay một vị thần linh bất kỳ của Ấn Độ giáo hay các hiền triết Trung Hoa, Hy Lạp dạy những gì.

Tuy vậy, phải nhìn nhận rằng tác giả viết theo lối trung dung, dễ dàng tiếp thu nhưng cũng không thể hiện hoàn toàn quan điểm của ông. Có lẽ, quan điểm của ông chính là quan điểm của người làm Sử chính tắc, không dựa vào vài chục, vài trăm năm để đánh giá toàn bộ xã hội loài người, cũng như không dựa vào vài sự kiện để đánh giá một trường phái triết học, Nhà nước hay tôn giáo.

Trong quá trình đọc sách với tâm thái nghiên cứu, mình note và ghi chú lại ở nhiều trang sách. Trong quá trình viết bài này, mình lật mở lại từng ghi chú và viết về chúng. Mình đã bỏ qua một số note, bởi lúc đọc ngay dòng đó thì mình thấy nó khá hay. Nhưng khi viết reivew, mình thấy nó không còn hay như lúc đọc lần đầu; hoặc tương tự như người dịch, mình thấy nó quá nhạy cảm để đề cập.

The Green Mile - Dặm xanh

Lại một bộ phim khác do Tom Hank thủ vai chính. Và như vậy, sau Morgan Freeman, Hank là người tiếp theo mà mình muốn xem phim do anh đóng, bởi những kịch bản mà anh chọn đa phần hợp với lối thưởng thức của mình. Trở lại bộ phim, Hank trong vai giám ngục Paul, là một giám ngục tại khu tử tù trong đại suy thoái của nước Mỹ. Ở cái thời mà Mỹ còn án tử hình và hình thức là thực hiện trên ghế điện. Đầu bộ phim có giải thích về cái tên Dặm xanh (Green Mile) và mình thấy nó thực sự rất có ý nghĩa. Cả bộ phim xoay quanh một số cuộc hành quyết tử tù, cùng sự xuất hiện của một con người siêu nhiên Coffey, người bị kết tội tử hình vì cưỡng hiếp và giết hại hai cô bé da trắng. Bộ phim nêu bật tính nhân văn của những con người tiễn đưa tử tù, rằng dù là tử tù, cái chết cũng là sự trừng phạt cuối cùng mà họ phải nhận. Việc của cai ngục là để họ không hoảng loạn, và có một giây phút ra đi nhanh chóng, bằng sức mạnh của luật pháp. Bộ phim cũng đi tới kết cục tốt đẹp, người xấu bị trừng trị, người tốt được thanh thản.

Mở đầu là cảnh tử tù Bill điên bị đưa vào khu tử tù, và Percy, một cai ngục bình thường với gia thế khủng lộ rõ cái tính độc ác và man rợ, có phần biến thái, anh ta thể hiện sự thích thú và mong muốn TỰ TAY THỰC HIỆN một cuộc hành quyết, sau khi tận mắt nhìn thấy người tử tù đầu tiên, Arlen Bitterbuck ra đi. Lược qua một số phân cảnh râu ria, ta lần đầu chứng kiến năng lực của Coffey, khả năng chữa bệnh bằng cách sờ vào vết thương, hút lấy nó và thả ra một đám côn trùng. Paul, bị bệnh nhiễm trùng bàng quan mãn tính, đã được Coffey chữa trị theo cách đó. Paul trả ơn anh bằng một ít bánh ngô do vợ anh làm.

Nhằm đẩy Percy đi đến nơi công tác khác, Paul và cộng sự đồng ý yêu cầu của anh ta, phân công thực hiện hành quyết người tiếp theo,Del. Anh này có một con chuột cưng tên là Ngài Jingles, anh mong muốn sau khi bị hành quyết thì nó có thể được đưa vào một rạp xiếc nào đó và Paul đã đồng ý nguyện vọng này. Trước ngày thi hành án, Percy tiếp tục vào chọc tức Eduard, giẫm chết con chuột yêu quý của anh và bỏ đi trong sự khoái trá. Trước sự đau đớn tột cùng của người tử tù sắp lìa đời, Coffey đã dùng năng lực của mình cứu con chuột. Đồng đội của Paul đã chứng kiến nó, và hiểu vì sao Paul lại hết bệnh. Ngày thi hành án, Coffey trông con chuột trong buồng giam của mình. Percy, người được phân công chịu trách nhiệm chính đã không nhúng nước miếng bọt biển để lên đầu tử tù. Và cái chết của Del diễn ra với sự kinh khủng và đau đớn tột cùng: vì không có miếng bọt biển, dòng diện chạy TỪ TỪ qua cơ thể người sống, con người như một điện trở với dòng điện cao bắt đầu tỏa nhiệt, bốc khói và cháy, mùi thịt cháy lan khắp căn phòng thi hành án, và trong một khoảng thời gian đó Del vẫn còn sống. Người chứng kiến tử tù nôn thốc tháo, chạy ào ào ra khỏi phòng xử án. Paul và đồng đội anh phẫn nộ, bởi hành vi sai luật của Percy và bởi hành vi thiếu tính nhân văn đáng ra phải có, tính nhân văn đó đã được duy trì ở Dặm xanh bấy lâu nay. Cách đó vài gian phòng, Coffey và con chuột, bằng năng lực của Coffey đã cảm nhận đầy đủ nỗi đau mà Del trải qua. Mình đã buồn nôn vì cái vẻ mặt của Percy, vì sự tưởng tượng mùi thịt cháy trong phòng. Phải khen ngợi diễn viên diễn vô cùng đạt.

Lại tiếp tục lược qua một vài chi tiết, Paul và đồng đội mạo hiểm tương lai nghề nghiệp và khả năng bị bỏ tù, đưa Coffey ra ngoài chữa bệnh ung thư não cho vợ của Moores - cấp trên Paul và là một người rất tốt. Điều khác lạ là lần này, Coffey không nôn ra đám côn trùng như các lần trước. Anh ta mang nó về nhà tù, truyền sang cho Percy khiến hắn ta phát điên, rút súng bắn chết Bill điên. Coffey truyền một phần năng lực của anh cho Paul, qua đó Paul thấy được, chính Bill là kẻ đã giết 2 đứa trẻ da trắng đầu phim, Coffey đã không cứu được chúng và để chúng chết trên tay mình, vì vậy nên anh mới bị kết tội. Paul ngỏ ý tha cho Coffey, bởi theo anh Coffey là hiện thân của chúa. Nhưng rồi cũng giống chúa trời, Coffey từ chối và bị lên ghế điện.

Cuối phim, Paul là một ông già hơn 80 tuổi, đi dạo cùng một bà bạn trong viện dưỡng lão và ghé vào một căn nhà hoang. Trong đó, thật bất ngờ, lại là nơi sống của Ngài Jingles. Nó đã sống hơn 40 năm, bằng một phần năng lực của Coffey phát ra. Paul cũng sẽ như vậy, anh không biết lúc nào anh mới được chết. Sự sống kéo dài của anh, liệu có phải là sự trừng phạt của Chúa bởi anh đã giết đi một con người là hiện thân của Chúa!!!

  • in GoodRead
  • 4 min read

Dự án phượng hoàng

Đầu tiên, mình phải xin lỗi các tác giả của cuốn sách và người đã tặng nó cho mình, một người thầy dạy cert của AWS. Cuốn sách này đến tay từ năm ngoái nhưng rồi nhiều thứ chen ngang, mình bỏ dở nửa cuốn sách tới khi đọc xong những cuốn khác rồi mới quay lại.

Cuốn sách thiết kế đẹp, trình bày chương mục phù hợp, font chữ dễ nhìn. Bản tiếng Việt có lời giới thiệu của anh Hoàng Nam Tiến - Chủ tịch HĐQT FPT. Cuối sách có 02 mã QR, một ghi chú về các trích dẫn được sử dụng trong sách, một về thông tin của cuốn sách. QR thứ nhất là một link dẫn tới một driver chứa file ghi chú các trích dẫn được sử dụng trong sách. Tuy nhiên mình thắc mắc là tại sao AlphaBooks lại sử dụng driver cá nhân cho mục này, một bạn nào đó tên Vũ Hải Yến không có trong ban biên tập, có lẽ là tên thật của người dịch. QR thứ hai là thông tin của cuốn sách, nhưng thời điểm mình truy cập (30/1/2023) thì nó đã không còn hoạt động.

Cuốn sách là một câu chuyện về DevOps, được xuất bản lần đầu năm 2013. Tác giả ba cuốn sách là các nhà nghiên cứu, chuyên viên tư vấn về Công nghệ Thông tin. Vào thời điểm đó, có lẽ những khái niệm về DevOps không rõ ràng và phổ biến như bây giờ, các khó khăn được đề cập còn phổ biến trong các doanh nghiệp. Một phần ý này được thể hiện trong lời giới thiệu của anh Tiến.

Cuốn sách, được kể theo ngôi thứ nhất của Bill Palmer, một Phó Giám đốc phụ trách vận hành Công nghệ Thông tin vừa nhậm chức vì người tiền nhiệm rời nhiệm sở sau sự cố, chiến đấu với các phòng ban liên quan và chính các đồng nghiệp của mình để áp dụng các quy trình, giải pháp trong việc vận hành một dự án công nghệ thông tin. Trong cuốn sách, các câu chuyện về lỗi vận hành, các sự cố trong dev và ops khi chuyển giao từ môi trường dev, staging tới production được lần lượt được chỉ ra và khắc phục. Thời gian và hiệu suất triển khai, hoạt động của các product được cải thiện qua từng chương. Những khó khăn, áp lực mà bộ phận ops phải đổi mặt, từ KPI kinh tế của các sếp tổng, từ anh em song sinh kế/kiểm, từ đội ngũ dev năng suất lớn nhưng có vẻ không lần commit nào suôn sẻ, từ phòng security chỉ ra ba vạn bốn ngàn lỗi bảo mật về version, firewall, permission… và từ chính các dự án tự họ phát triển. Tất cả, tất cả đều ảnh hưởng đến hiệu suất của toàn công ty.

Bằng cách đặt bộ phận vận hành ngang tầm, hoặc hòa trộn với các mảng kinh doanh khác chứ không phải là bộ phận phụ trợ, chỉ làm theo yêu cầu, các phương pháp, quy trình, được áp dụng và có hiệu quả rõ rệt, tăng doanh thu và cứu vớt sự giải thể của công ty, đồng thời làm cho những nhân sự cấp cao bảo thủ phải rời công ty. Bill và đội ngũ của anh như anh hùng đã giúp công ty đánh bại được các đối thủ cạnh tranh, được đề bạt lên các vị trí cấp cao khác. Cuốn sách cũng nói về lý do tại sao một nhân sự xuất sắc lại là nút thắt cổ chai trong vận hành. Nói về vài sự đấu tranh chính trị trong một công ty, tập đoàn lớn. Và, thật chân thật, nói về sự xộc xệch, tùy tiện của anh em kỹ sư làm IT: quần jean áo thun rộng, tóc tai bù xù, ăn uống tạm bợ, cà phê và nước ngọt chất đống trong những ngày dự án release.

Nhìn chung, cách kể chuyện của sách lôi cuốn, không làm người đọc mệt mỏi. Không lê thê, sa đà. Mạch truyện nhanh, từng vấn đề được chỉ ra mạch lạc, sau đó giải quyết rốt ráo, và lại gặp vấn đề, lại giải quyết. Cách nói về phong cách làm việc, những tranh cãi mang tính chính trị giống như anh Tiến nói: “chân thật đến kinh ngạc trong một câu chuyện hư cấu”. Điểm trừ duy nhất của cuốn sách mình nhận xét là nằm ở người dịch, không phải vì cô (mình đoán người dịch là nữ) dịch không hay. Ngược lại, cô dịch vô cùng lôi cuốn. Điểm trừ mình muốn đề cập ở đây là có lẽ người dịch không phải người trong ngành, hoặc mong muốn bản dịch tiếp xúc đến nhiều người ngoài ngành mà dịch hầu hết các thuật ngữ. Việc sử dụng Phát triển, Vận hành, dữ liệu, máy chủ, ảo hóa, quản lý, kiểm soát, môi trường, sản phẩm, thử nghiệm… thay cho các từ gốc của nó theo quan điểm cá nhân của mình là đã làm sai khác đi nghĩa của từ gốc trong một số trường hợp.

Nếu là người đang làm ở vị trí Ops, hoặc DevOps, hãy đọc qua cuốn sách một lần để nhìn, thấy, hiểu và cảm nhận chính vị trí mình đang làm.

Cuối cuốn sách là một trích đoạn trong cuốn sổ tay DevOps, mình chưa có thời gian đọc dù nó chỉ khoảng 50 trang. Mình sẽ bổ sung review đoạn này khi có thể.